همشهری آنلاین-علیرضا زمانی، تهران‌پژوه: فقط اگر از معمرین طرشتی سوال کنید، یادشان می‌آید که بقایایی از خرابه یک بقعه کوچک در این محل قرار داشته، محلی که در امتداد قبرستان قدیمی طرشتی‌ها قرار داشت. در برخی منابع هم به این بقعه خرابه اشاره شده اما از شاه قاسم، صاحب آن، کمتر سخن به میان رفته است.
شاه‌قاسم فیض‌بخش فرزند سیدمحمد نوربخش است و نوربخش از اکابر عرفای قرن نهم که سلسله نوربخشیه از فرق بزرگ صوفیه بدو منسوبند. قبل از اینکه صفویه روی کار آیند و شاه طهماسب حصاری به دور تهران بکشد و آن را جلوه شهریت ببخشد، نوربخشیه فعالیت گسترده‌ای در روستاهای اطراف تهران مثل طرشت و سولقان داشتند و پیروان زیادی پیرامون آنها جمع بود.
وقتی سیدمحمد نوربخش از دنیا رفت، منصب ارشاد نوربخشیه، به فرزندش شاه قاسم فیض‌بخش رسید. شاه قاسم سی و اندی سال قبل از شکل‌گیری حصار طهماسبی در طرشت زندگی می‌کرد و بعد از مرگش در همین محدوده کوچه شاه‌قاسم که بخش شمالی قبرستان طرشتی‌ها بود، به خاک سپرده شد و بقعه‌ای برای او ساخته شد. اگرچه امروزه کوچه‌ای گمنام به نام شاه قاسم در طرشت به یاد او باقی است، اما جای آن دارد تا یادمانی در آن نزدیکی به یاد این عارف بزرگ قرن نهم و دهم در طرشت پا بگیرد.
شاید کمتر کسی در تهران و طرشت باشد که شاه قاسم فیض‌بخش و خاندانش را بشناسد و از زندگی این خاندان اهل علم و عرفان در طرشت خبر داشته باشد. شاه‌قاسم فیض‌بخش که خود از عرفای قرن نهم و دهم به حساب می‌آید، فرزندی داشته که در همین خاک حاصلخیز طرشت زندگانی کرده و در حوزه علوم پزشکی سرآمد دوران خود بوده است. سیدحسن بن‌قاسم بن سیدمحمد نوربخش که به بهاءالدوله رازی حسینی طرشتی نوربخش شناخته می‌شد، در همین طرشت بزرگ شد و در علم طبابت به تبحر و اعلمیت رسید.
او در دوره سیطره قره‌قویونلوها و آق‌قویونلوها بر تهران و نواحی آن، حدود سال ۸۶۰ قمری در طرشت یا ری زاده شد و در همین طرشت دو کتاب از سه کتاب معروف خود را به رشته تحریر درآورد. یکی از این کتاب‌ها که معتبرترین اثر اوست، نوشته ارزشمندی به نام "خلاصه‌التجارب" است که مشتمل بر ۲۸ باب بوده و از منابع پزشکی مهم دوره صفویه به شمار می‌آید.
نسخه‌های خطی متعددی از این کتاب را می‌توان در مراکز اسنادی معتبری چون کتابخانه مجلس شورای اسلامی یافت، نسخه‌هایی که در آن به نگارش این کتاب در روستای مهد علم و عرفان، طرشت، اشاره شده است؛ طرشتی که هنوز هم نخبگان علمی این سرزمین از باغ علم و دانش صنعتی شریفش سر برمی‌آورند و نام ایران و ایرانی را در دنیای علم و تکنولوژی پرآوازه می‌سازند.
نظر شما